De kinderen van Sake Hoff: Rinske
Zij zal ongetwijfeld zijn vernoemd, maar naar wie? Wellicht naar haar grootmoeder aan de kant van Frederieke Piersma. Kreeg een goede schoolopleiding, werkte een aantal jaren bij de Postgiro in Den Haag, maar is uit puur idealisme al erg jong naar Sovjet Rusland gegaan. Zie invloeden van haar moeder! Ik meen dat ze omstreeks 1932/1933 naar Moskou ging. Ze is daar getrouwd geweest, haar man (?) sneuvelde als militair inde 2e wereldoorlog. Hun zoon Wladimir is ingenieur geworden. Zij heeft nu al achterkleinkinderen.
Na 1945 heeft zij jarenlang gewerkt bij de Russische staatsradio, waarvoor zij uitzendingen in het Nederlands heeft verzorgd. Zij heeft haar opvolgers ingewerkt en ging met pensioen. Was in 1982 voor het laatst in Nederland, had wel terug willen komen, maar durfde dat niet voor haar kinderen en kleinkinderen.
Rinske Hoff heb ik voor het eerst ontmoet tijdens mijn reis naar Moskou in 1997. Zij had veel contact met bepaalde mensen in Nederland. Rinske vertrok naar Moskou met haar vriend, een Vermeulen. Van hem kreeg ze een kind. Deze Vermeulen was van de ene op de andere dag vertrokken, volgens mij met een Joegoslavische vrouw. De jaren daarop zwierf zij door Moskou in bittere armoede met haar kind. Zij ontmoette toen een Fin met wie zij later trouwde. Deze Fin is vermoedelijk omgekomen tijdens de slag om Stalingrad. Zo vertelde zij in het kort. Ook is zij na 1997 nog in Nederland geweest. Er zijn veel mensen die haar bezochten waaronder de schrijver Rink van der Velde die dat ook beschrijft in 1 van zijn boeken. Zelf heb ik nog een groot krantenartikelen over haar en diverse foto’s.
Rinske is vernoemd naar haar grootmoeder aan moeders kant. Zij heette Rinske Nijdam en trouwde met Sytze Piersma. In 1885 werd Frederieke Piersma uit dit huwelijk geboren. Zij werd in 1906, kort na haar huwelijk met Sake Hoff, de moeder van ‘onze’ Rinske Hoff.
Een beetje zoeken en speuren leer dat Rinske een kleinzoon heeft die Dima Vermeulen heet. Dat doet vermoeden dat Wladimir ook de naam Vermeulen droeg.
Berichten en tips van Fokje Fokkema leidden tot meer informatie. Samengevat:
Bij haar geboorte en jonge jeugd woonde het gezin Hoff in Leeuwarden in Achter de Hoven in de Vijfde Vegelindwardsstraat. Die ligt dicht bij de Spoorstraat, op loopafstand van het station Leeuwarden. Omdat vader Sake als stoker hogerop wilde moest hij studeren. En dat betekende ook dat het stil in huis moest zijn. De carrière van Sake leidde het gezin naar Blerick, Venlo, Heerlen en Venlo. Uiteindelijk werd het Zutphen waar Sake stationschef werd maar dat heeft Rinske niet meegemaakt. Ze kreeg de kans om na de ULO naar de HBS te gaan maar exacte vakken waren niet haar ding. Op haar vijftiende een baantje bij Pope’s Lampenfabriek in Venlo waar ze toen woonden. Daar leerde ze typen en factureren.
Den Haag
Moeke Hiltje hield de ‘vrije gedachte’ aan. Dat was één van de wrevels tussen Sake en Hiltje. Hiltje liep uiteindelijk bij hem weg en ging naar Den Haag. Daar zag Rinske haar terug toen zij daar in 1925 bij de Giro ging werken. Haar stiefmoeder verkeerde er in de kringen van vrije socialisten en bij haar thuis leerde Rinske ook Jan Vermeulen kennen. Jan was bouwkundig tekenaar, anarchist en dienstweigeraar. Rinske woonde zelf in bij Roel van der Meer, ook anarchist en ijverig propagandist voor het antimilitaristische tijdschrift ‘De wapens neder’. Rinske colporteerde in die tijd met ‘De wapens neer’ en Domela Nieuwenhuis’ krant ‘Recht voor allen’. Omdat Rinske hem in de stille uren op het girokantoor hielp kostte het haar haar baan.
Jan Vermeulen
Toen Jan Vermeulen in 1931 naar Rusland ging en enthousiaste brieven schreef met de uitnodiging aan Renske om ook maar gauw te komen, bekoelde de verhouding met haar stiefmoeder. Zou het kunnen dat moeder ook een oogje had op de flamboyante, maar veel jongere, Jan Vermeulen? ‘Ik denk het wel en ik wist best dat hij meer vrouwen had, maar ik hield nu eenmaal van die man’. Ze volgde Jan die eerder reageerde op de oproep van Berlage om Rusland te herbouwen. In Den Haag heeft ze met hem samengewoond. In Moskou is Rinske bij hem ingetrokken. Ze mochten verblijven in een tweekamerwoninkje dat ene Sebald Rutgers in Moskou had.
Wladimir
Zij waren niet gehuwd maar kregen samen een zoon: Wladimir. Aanvankelijk kon Rinske Wladimir niet voeden omdat ze een borstontsteking kreeg. Omdat babymelk in Moskou niet te krijgen was is Rinske naar Nederland gegaan om aan te sterken. Later is ze teruggekeerd naar Moskou en Jan, iets dat haar zoon Wladimir haar later wel kwalijk nam.
Rinske werkte vervolgens eerst als typiste en werd later medewerkster van de beroemde uitgeverij Progres, die het werk van Lenin vertaalde in allerlei talen. Op aandringen van Dirk Schermerhorn zijn vrouw liet ze zich naturaliseren en daarmee was de weg terug definitief afgesloten.
Jan is uiteindelijk in 1937 gevlucht uit Moskou. Omdat hij veel buitenlandse kennissen had vreesde hij voor de zuiveringen van Stalin. Rinske bleef met haar kind daar achter. Jan heeft ooit nog een boekje ‘Sneeuwwitje en de zeven dwergen’ gestuurd voor Wladimir. In 1940 is hij door de Duitsers opgepakt en in 1942 omgebracht in kamp Vught.
Rinske moest met kind het huis uit maar werd opgevangen door Sebald Rutgers, oprichter van de autonome kolonie Koezbas in Siberië. Maar ook hij verliet Rusland en keerde terug naar Nederland. Rinske bleef opnieuw achter. Ondanks haar brief aan Stalin moest ze jet huis uit. Nu had Rutgers even buiten Moskou een Dasja (een klein zomerhuis) waar Rinske op de veranda kon verblijven. Er woonden nog zo’n tien anderen in het huisje. In de herfst van 1939 werd Wladimir ziek en werden ze door de buren opgenomen.
Lauri
Toen kwam Lauri in beeld, een fin. Hij werkte als redacteur en vertaler bij Radio Moskou. Zij zijn in augustus 1940 gehuwd. Zo kreeg Wladimir een vader. Lauri en Rinske hebben nog geprobeerd samen een kind te krijgen maar dat eindigde in een miskraam. Ondanks zijn teleurstelling bleef Lauri een voortreffelijke vader en echtgenoot. Tot hij plotseling verdween. Dat was in 1941 na de inval van Duitse troepen in de USSR. Finland had daarbij de kant van Hitler gekozen en Lauri was daar razend over. Hij vertrok zonder iets te zeggen naar het om zijn in 1918 vermoorde vader te wreken. Lauri was als vrijwilliger naar het Fins-Russische front gegaan. Hij moet in het begin van de oorlog gesneuveld (1942) zijn maar pas in 1946 werd dat bevestigd.
Radio Moskou
In 1938 is Rinske gevraagd om voor de radio te werken. Dat heeft ze tot 1961 gedaan waarvan de laatste 20 jaar als omroepster. Haar zus IJmkje heeft ooit een brief geschreven naar de radio met de vraag of de stem die zij hoorde misschien van haar zus kon zijn. Toen dat bevestigd werd stuurde Sake een boek naar Rinske (‘Het rad der fortuin’ van Theun de Vries).
Pas in de herfst van 1945 liet vader Sake weer van zich horen. Hij stuurde haar een boek ‘Stiefmoeder Aarde’ van Theun de Vries. En met stiefmoeder Hitje kwam het in die euforische periode van de bevrijding ook weer goed. Na de oorlog kwam Rinske elke vijf jaar naar Nederland voor familiebezoek. Moeke, stiefmoeder Hiltje Rauwerda die in Den Haag woonde n waar Rinske het goed kon vinden, kreeg in de 50-er jaren een klein pensioen van Drees. Rinske vulde dat maandelijks aan met 150,00 gulden. Rinske verdiende behoorlijk goed bij de radio. Dat duurde tot 1961. Daarna is Rinske gepensioneerd.
De zoektocht naar de nazaten Rinske heeft succes gehad. Op advies van Fokje heb ik contact gehad met Omrop Fryslãn. Op 30 juni 2015 ben ik daar in de uitzending geweest voor een oproep (luisteren vanaf 49:39). Niet dat het direct resultaat had maar het was in ieder geval het warm houden van het vuurtje.
Fokje reisde in juli 2015 naar Moskou en is daar op zoek gegaan naar sporen van Rinske. Ze deed daar een heel bijzondere ontdekking. Ze schraaf daarover:
“In ons hotel ben ik toch maar even langs de receptie gegaan om te vragen of ze mij konden helpen met mijn zoektocht. Ze verwezen me naar de conciërge. Had zelf het oude adres van Rinske Hoff naar mezelf gemaild en dat heb ik laten zien. De man is druk gaan zoeken. Hij vroeg mij naar de naam van de vader van Dimitry wat dan de tweede naam is van de zoon. En ja hij vond de naam op het oude adres met geboortedatum en telefoonnummer. Hij is gaan bellen maar kreeg geen gehoor.
Volgende dag dus maar weer naar de receptie weer geen gehoor maar ’s middags kregen we iemand aan de lijn. Hij vertelde dat zijn vriendin niet aanwezig was omdat ze op familiebezoek in Nederland was. Jammer.
Toen ik de volgende dag in het hotel kwam werd ik gebeld door de receptie. Of ik even langs kon komen. Van hen kreeg ik een telefoonnummer in Nederland. Ook belden zij terug naar de contactpersoon en aan hem gaf ik mijn gegevens door maar zelf stuurde ik ook een sms. Snel daarop kreeg ik bericht van Iana Vermeulen. Zij is de achterkleindochter van Rinske. Zij woont al dertien jaar in Nederland. Haar zus uit Moskou zou donderdagavond vertrekken naar Moskou, we spraken af op Schiphol. Helaas heb ik de zus niet kunnen ontmoeten maar Iana wel.
Haar vader had in Nederland contact gezocht met de familie Vermeulen en via een advocaat hebben ze de Nederlandse nationaliteit (terug) gekregen. Vermoedelijk omdat Jan Willem Vermeulen de vader dus Nederlander was. Dimitry is overigens drie jaar geleden overleden.”
Geachte fam. Hoff,
In het blad Aether, over de geschiedenis van de omroep, verschijnt in oktober 2021 een artikel over Radio Moskou, waarin ook Rinske Hoff wordt genoemd. Ik ben de eindredacteur van het blad en wil bij de tekst graag een foto van Rinske Hoff plaatsen. Kunt u mij helpen? Of mag ik beeldmateriaal dat ik op deze site vond gebruiken (met bronvermelding)?
Met vriendelijke groet
Bas Nieuwenhuijsen
Ik heb positief gereageerd naar Bas Nieuwenhuijsen. Na het verschijnen van het blad kreeg ik een bewijsexemplaar toegezonden. Het artikel ‘Radio Moskou: een Nederlands geluid uit de Sovjet-Unie‘ schrijft vooral over IJsbrand ‘IJs’ Schilp. Hij is een collega geweest van Rinske die als typiste bij Radio Moskou werkte. De auteur, Remco H. van Bergen, schrijft onder andere over een verhuizing van Radio Moskou naar Sverdlovsk waar Schilp en Rinske ook heen gingen. Daar zou Rinske de zieke IJsbrand hebben vervangen waarna zij een rol als omroepster kreeg. Bijzonder is dat hij in een kader over Schilp letterlijk schrijft ‘Hij trouwde ginds met zijn radio-collega Rinske Hoff’. Dat was voor mij een novum.
Het leidde tot een onderzoekje waarbij ik redelijk eenvoudig kwam op de website inlichtingendiensten.nl. Daar vond ik een link naar een ambtsbericht van 7 maart 1960. Het bericht gaat over ‘Nederlandse communisten qf CPSU-scholing in Moskou. Een tweetal citaten daaruit:
Opmerkelijk is dat IJsbrand en Rinske daar echtelieden worden genoemd. Het laat zich nog nergens bevestigen dat Rinske en IJsbrand een paar zijn geweest maar het is weer een ‘ontdekking’. Als je er verder mee zoekt kom je niet verder dan dat zij collega’s zijn geweest. Na zoveel jaren blijft Rinske verbazen…
Goedenavond,
Ikzelf heb een aantal jaren in Moskou gewoond, en was (samen met mijn toenmalige echtgenoot) een van de Nederlanders die Rinske af en toe bezocht om boodschappen (spullen uit NL, maar ook luxe zaken zoals sinaasappels) te geven, een praatje te maken en uiteraard om te weten hoe het met haar ging.
Samen met een paar andere mensen (in Moskou en in NL) ervoor gezorgd dat ze in de jaren ’90 nog eens naar NL kon komen. Dima woonde bij haar, toen. Er zijn nog zeker een paar mensen uit die tijd die kunnen vertellen over Rinske. En wellicht zijn er ook nog foto’s van haar van toen.
Hallo Iris,
Sorry dat ik nu pas reageer op je berichtje over Rinske. De notificatie van de website lijkt niet helemaal goed te gaan.
Eerst dank voor je berichtje! Ontzettend mooi om te lezen dat je contact hebt gehad met Rinske. Ik ben heel erg benieuwd naar verhalen over haar en Dima en misschien zijn kinderen. Ik heb inmiddels contact gehad met een achterkleindochter die naar Nederland is gekomen. Het lijkt mij mooi om haar meer te kunnen vertellen over Rinske. Ook andere leden van de familie vinden het mooi om van haar te lezen omdat de contacten na de oorlog niet heel frequent waren. Ik hoop dat je dit bericht in goede orde ontvangt en wellicht meer kunt vertellen. Ik zie er naar uit.
Harteloijke groet,
Eelco Hoff
Zaandam
Ik heb Rinske nog eens onmoet. Voor mijn werk moest ik een paar jaar regelmatig naar Rusland (woningbouw) en mijn broer Peter Turel- net vorige week overleden- had heen bezoekje aan haar geregeld. Dat was wel bijzonder. Later begreep ik dat hij het met wat anderen mogelijk maakte dat Rinske nog naar Nederland kon. Heel gedoe met visa en garanties voor de NL overheid dat ze ook werkelijk terug zou gaan… Ik vond nog een foto op een site waar mij broer bij de opgebaarde Rinske te zien is. Kijk maar bij volgende link. En ik ga iets over deze onbaatzuctige daad op het in memoriam van broer Peter schrijven. Bijzonder om dit allemaal zo op deze site te lezen!
groet
Dit is te lezen via de link
EInd 90-er jaren was ik met een clubje mensen in Moskou, daar Peet opgezocht, hij stelde voor dat we bij een Friese vrouw op leeftijd langs zouden gaan. Naam dus Rinske Hoff, geboren 1906 in Fryslan. Bij ons bezoek lag ze lag te bed, was al ver in de 80 maar had leuke verhalen. Ze woonde in “de bijlmer van Moskou” op een hoge etage.
Voor WW2 was ze naar Moskou geemigreerd haar liefje achterna, ze ging bij Radio Moskou werken. Met advies en hulp van Iris C en Annemarie v G is haar laatste wens uitgekomen. Nog eenmaal naar Nederland, dat ging niet zomaar. Visa en garanties voor de Nederlandse overheid dat ze geen beroep op de nederlandse gezondheidzorg zou doen en dat ze werkelijk weer zou vertrekken. Na wat druk op de ambassade was kon het bezoek doorgaan. Peet begeleidde haar op de reis en ook haar terugtocht kwam weer voor elkaar. Op de site van de familie (hofplein.nl) las ik meer bijzonderheden over haar. Ik vond zelfs een foto van Peet die met familie van Rinske Hoff in een kamer bij de kist met de overledene stond (overleden 4 aug. 1999 ). Ik meen dat ze tijdens haar bezoek nog op de Nederlands tv is geweest maar kan daar niets van vinden. Wel dat ze (vast net als Peet) bij een bezoek van het koninklijk paar aan Moskou daar op de Nederlandse ambassade was geweest.
Leuk en aardig van Peet dat hij dat mogelijk maakte! Toffe peer die broer.
Bij dit stukje gaf Iris nog goede informatie, het is ook wel ongeveer 25 jaar terug, Dankjewel Iris! Mike (officieel Michael)
Hallo Michael,
Sorry dat ik nu pas reageer op je berichtje over Rinske. De notificatie van de website lijkt niet helemaal goed te gaan.
Eerst dank voor je berichtje! Ontzettend mooi om te lezen dat je contact hebt gehad met Rinske. Ik ben heel erg benieuwd naar verhalen over haar en Dima en misschien zijn kinderen. Ik heb inmiddels contact gehad met een achterkleindochter die naar Nederland is gekomen. Het lijkt mij mooi om haar meer te kunnen vertellen over Rinske. Ook andere leden van de familie vinden het mooi om van haar te lezen omdat de contacten na de oorlog niet heel frequent waren. Ik hoop dat je dit bericht in goede orde ontvangt en wellicht meer kunt vertellen. Ik zie er naar uit.
Hartelijke groet,
Eelco Hoff
Zaandam